ABC pracownika, czyli to, co warto wiedzieć zaczynając pracę w Polsce

ABC pracownika, czyli to, co warto wiedzieć zaczynając pracę w Polsce

Ustalanie wynagrodzenia za pracę. Płaca netto i płaca brutto.Jeżeli już udało nam się znaleźć pracę, która nam odpowiada i pracodawca chce nas zatrudnić to będzie chciał ustalić wynagrodzenie, jakie będziemy otrzymywać.

Kiedy pracodawca proponuje nam konkretną kwotę wynagrodzenia za pracę upewnijmy się, czy podaje kwotę netto, czy kwotę brutto. Sami, jeżeli pytani jesteśmy ile chcielibyśmy zarabiać najlepiej podawajmy kwoty netto. Dlaczego?

Płaca netto

Jest to rzeczywista kwota wynagrodzenia (po odliczeniu wszelkich składek i podatków).

Zatem jeśli pracodawca proponuje jako wynagrodzenie za pracę kwotę 2000zł netto oznacza to, że dokładnie tę sumę będziemy otrzymywać.

Płaca brutto

Jest to suma wynagrodzenia, od której odliczyć należy składki i podatki. Gdyby pracodawca zaproponował wynagrodzenie w wysokości 2000zł brutto oznacza to, że w rzeczywistości dostaniemy wynagrodzenie w kwocie 1457,68zł – to jest nasze wynagrodzenie netto.Podpisywanie umowy o pracę

W sytuacji, gdy ustalimy już z przyszłym pracodawcą wynagrodzenie, jakie będziemy otrzymywać, kolejnym krokiem będzie podpisanie umowy. Z reguły proponowane jest podpisanie tzw. umowy o pracę. Jednak pracodawca może zaproponować nam podpisanie innego typu umowy. I rzeczywiście czasami podpisanie innego typu umowy może być korzystniejsze.Rodzaje umów

Umowa o pracę na czas nieokreślony

Ten typ umowy z reguły jest najbardziej korzystny dla pracownika, ponieważ daje największą gwarancję pozostawania na danym stanowisku pracy.W treści umowy nie jest określona żadna data jej rozwiązania, co oznacza, że zatrudniona na danym stanowisku osoba może wykonywać swoją pracę tak długo jak długo będą tego chciały obydwie ze stron (pracownik i pracodawca).

Co więcej zatrudniony w ten sposób pracownik ma prawo do płatnego urlopu (jego długość zależy od stażu pracy), a opłacane z racji posiadania takiej umowy składki ubezpieczeniowe daje m.in. możliwość udania się na płatne zwolnienie lekarskie.Podpisanie takiej umowy o pracę oznacza, że od pensji pracownika będą odciągane wszystkie możliwe składki, Pensja brutto co miesiąc pomniejszana będzie o jakieś 27% (składki ubezpieczeniowe i podatek).

Oczywiście zdarza się, że pracodawca chce zwolnić pracownika. Ma do tego prawo, lecz nie może tego zrobić z dnia na dzień. W umowie o pracę jest bowiem zapis określający tzw. okres wypowiedzenia, czyli czas przez, który pracownik jest zatrudniony na danym stanowisku mimo, iż pracodawca wypowiedział mu pracę. Jeśli zatem pracodawca zwolnił pracownika z dniem 17 kwietnia a w umowie o pracę było napisane, że okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc i pracownik przepracował w firmie 6 miesięcy, to dana osoba pozostaje zatrudniona do 17 maja. Z drugiej strony jeśli pracownik chce odejść z pracy to od momentu w którym poinformował o tym pracodawcę musi jeszcze w danym miejscu przepracować jeden miesiąc. Jednak jest możliwe skrócenie zapisanego w umowie okresu wypowiedzenia jeśli obie strony (pracownik i pracodawca) zgodzą się na to.

Zobacz przykładowy wzór umowy

Umowa o pracę na okres próbny

Z reguły, gdy zaczynamy pracę w nowym miejscu pracodawca proponuje nam podpisanie tzw. umowy na okres próbny. Chodzi o to, że pracodawca nie wie jeszcze do końca, jakimi pracownikami jesteśmy, wiec proponuje podpisanie umowy na próbę. Umowa na okres próbny nie może trwać dłużej niż przez okres 3 miesięcy.Okres wypowiedzenia przy umowie na 3 miesiące trwa 2 tygodnie. Przy umowie zawieranej na dłużej niż 2 tygodnie okres wypowiedzenia to 1 tydzień.Koszty podpisania takiej umowy są takie same jak w przypadku umowy o pracę na czas nieoznaczony – również ok. 27% pensji odciągane jest na składki i podatki.Zobacz przykładowy wzór umowy

Umowa o pracę na czas określony

Taką umowę możemy podpisać, kiedy pracodawca proponuje nam pracę na określony okres np. od 1.06.2009 do 12.07.2010r.Podpisanie takiej umowy oznacza, że z dniem 1.05.2010 – jeżeli nie podpiszemy nowej umowy – przestajemy już być pracownikiem danej firmy/instytucji.Podobnie jak w przypadku umowy na okres próbny koszty podpisania takiej umowy są takie same jak w przypadku umowy o pracę na czas nieoznaczony – również ok. 27% pensji odciągane jest na składki i podatki.Umowa na czas określony może nie zawierać zapisu o okresie wypowiedzenia. Jednocześnie umowa może zostać wypowiedziana tylko jeśli w jest w niej zapis o takiej możliwości i gdy zawierana jest na okres dłuższy niż 6 miesięcy. Okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie.Zobacz przykładowy wzór umowy

Umowa zlecenie

Pracodawca, może podpisać z daną osoba umowę zlecenie w sytuacji, gdy:- chce zatrudnić pracownika na określony okres- chce zlecić mu wykonanie określonego produktu lub usługi

Zatem pracownik zatrudniany jest na pewnie określony w umowie okres np. 1,5 miesiąca. Czas na jaki jest zatrudniony jest wpisany w umowę. W tekście umowy znajduje się również informacja o wynagrodzeniu – wpisana jest suma, jaką pracodawca wypłaci za wykonanie całej pracy, lub np. ile pieniędzy wypłaci za każdą przepracowaną godzinę.Sposób w jaki zostanie wypłacone wynagrodzenie również szczegółowo określony jest w umowie. Jeżeli umowa zawierana jest na krótki okres zapłata może nastąpić po wykonaniu całości prac.

Jeśli umowa zawierana jest na kilka miesięcy pracodawca z pracownikiem koga się umówić, że pod koniec każdego miesiąca będzie wypłacane wynagrodzenia za wykonaną pracę.

Co ważne, żeby pieniądze zostały wypłacone pracownik (w umowie nazwany zleceniobiorcą) powinien przedstawić pracodawcy (tu nazwanym zleceniodawcą) rachunek za wykonanie zleconych pracy. Rachunek zawiera wyliczenie przepracowanych godzin pracy (jeżeli pracodawca wypłaca wynagrodzenie zgodnie z tym ile godzin przepracował pracownik).

W praktyce taki rachunek przygotowuje pracodawca, a pracownik podpisuje się na nim. Swoim podpisem potwierdza także, że pieniądze otrzymał.Jeśli nie masz podpisanej umowy o pracę to od umowy zlecenie podobnie jak od umowy o pracę odciągane są składki na ubezpieczenie i podatki. Jeśli wiec umówiłeś się na wynagrodzenie 2000zł brutto to otrzymasz ok. 1450zł netto.

Jednak jeśli jesteś już zatrudniony na umowę o pracę, lub umowę zlecenie to możesz z innym pracodawcą podpisać umowę zlecenie, wtedy od zarobionej kwoty zapłacisz jedynie podatek.

Co ważne, przy umowie zlecenie płaci się 18% podatku, ale tylko od 80% zarobionych pieniędzy. Oznacza to, że jeśli nasze wynagrodzenie to 2000zł brutto to w rzeczywistości otrzymamy 1712zł netto (80% z 2000zł = 1600zł x 18% podatku = 288zł; 2000zł – 288zł podatku = 1712zł netto)

Nie opłaca się składek na ubezpieczenie społeczne od umów zlecenia zawartych z uczniami, bądź studentami, którzy nie ukończyli 26 roku życia. Oznacza to, że uczniowie i studenci (do 26 roku życia) podpisując umowę zlecenie od zarobionej sumy zapłaciliby jedynie podatek.W umowie zlecenie nie wpisuje się okresu wypowiedzenia. Oznacza to, że jeśli chcemy zrezygnować z danej pracy możemy to zrobić z dnia na dzień. Podobnie pracodawca może z dnia na dzień poinformować nas, że nie chce już nas zatrudniać.

Zobacz przykładowy wzór umowy

Umowa o dzieło

Jeżeli w wyniku wykonanej pracy powstanie coś konkretnego, czyli tzw. dzieło (np. tłumaczenie 1 strony tekstu, obraz), wtedy pracodawca może podpisać z pracownikiem umowę o dzieło.

Od umowy od dzieło nigdy nie są odciągane składki na ubezpieczenie. Zatrudniona osoba od wynagrodzenia brutto (np. 2000zł brutto) zapłaci jedynie podatek.

Co ważne, przy umowie o dzieło płaci się 18% podatku, ale tylko od 50% (czasami 80%) zarobionych pieniędzy.

Oznacza to, że jeśli nasze wynagrodzenie to 2000zł brutto to w rzeczywistości otrzymamy 1712zł lub 1820zł (50% z 2000zł = 1000zł x 18% podatku = 190zł; 2000zł – 180zł podatku = 1820zł netto).

Przy umowie o dzieło, podobnie jak w przypadku umowy zlecenie, żeby otrzymać wynagrodzenie za wykonaną pracę należy podpisać rachunek.Warto wiedzieć, że od umowy o dzieło w żadnym przypadku nie są odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne.

Oznacza to, że jeżeli osoba wykonuje pracę na umowę o dzieło i nie ma podpisanej umowy zlecenie lub umowy o pracę to nie jest też ubezpieczona – w przypadku choroby będzie musiała sama zapłacić za leczenie.Umowy o dzieło najbardziej opłaca się podpisywać, gdy równocześnie mamy podpisaną umowę zlecenie, bądź umowę o pracę.

Zobacz przykładowy wzór umowy

Pamiętaj!Każda umowa o pracę podpisywana jest w 2 takich samych (jednobrzmiących egzemplarzach) – jeden egzemplarz dla pracodawcy, jeden dla pracownika.

Przed podpisaniem umowy zawsze przeczytaj jej treść.

Na naszej stronie znajdziesz wzory różnych typów umów. Jednak zapisy w umowie, którą będziesz podpisywał mogą nieco różnić się od tych z przykładowych wzorów.Jeżeli jesteś zarejestrowany w Urzędzie Pracy jako bezrobotny pamiętaj również, że podpisanie jakiejkolwiek z opisanych powyżej umów oznacza konieczność wyrejestrowania się z Urzędu Pracy.